احداث پایتخت تجاری کشور (کلان شهر تجاری هوشمند) - تخمین سرانه کاربرهای مسکونی و باغ

تخمین سرانه کاربری مسکونی

با توجه به مطالب پیشین و تاکید بر جنبه چند عملکردی کلان شهر تجاری پیشنهادی، استقرار کاربری های تجاری بازرگانی و کسب و کار و گردشگری در کلان شهر هوشمند تجاری در اولویت است و بر همین منوال سهم اندکی از اراضی شهری به فضاهای مسکونی تخصیص می یابد.

با عنایت به سرانه های ملی و جهانی در کاربری مسکونی و فرض جمیعت 5.000.000 نفر (پنج میلیون نفر) جهت پایتخت تجاری کشور در افق نهایی، سرانه کاربری مسکونی بشرح جدول زیر لحاظ می گردد.

موقعیت	کاربری	شرح کاربری	سرانه (متر مربع)
شهر	مسکونی	مسکونی	60.00
		جمع سرانه کاربری (متر مربع)	60.00

خانه های مسکونی - تک واحدی و چند واحدی

مجتمع های مسکونی - آپارتمانی

بر اساس اطلاعات جدول فوق، معادل 24% از فضاهای شهری به کاربری مسکونی تخصیص می یابد که در قالب خانه های تک واحدی و چند واحدی و مجتمع های مسکونی آپارتمانی، فضای سکونت مورد نیاز شهروندان را در تیپ های مختلف و متنوع فرآهم می نماید.

---

تخمین سرانه کاربری باغ

کاربری باغ با هدف جبران کمبود فضای سبز شهری و تلطیف هوای کلان شهر تجاری و تامین فضاهای مورد نیاز جهت اسکان موقت و گذراندن اوقات فراغت در خارج شهر ایجاد می گردد.

سرانه کاربری باغ برابر جدول زیر لحاظ می گردد.

موقعیت	کاربری	شرح کاربری	سرانه (متر مربع)
حومه شهر	باغ	باغ ویلا	100.00
		جمع سرانه کاربری (متر مربع)	100.00

حداکثر سطح اشغال ساختمان در این قطعات باغی برابر ضوابط مربوطه و حداکثر به میزان 15% تعیین می گردد و بدین نحو وسعت زیادی از این کاربری به فضای سبز خصوصی تبدیل می گردد و تاثیر مطلوبی در تلطیف هوای کلان شهر تجاری (پایتخت تجاری کشور) ایجاد می نماید. 

ضمن اینکه فضاهای مورد نیاز جهت اسکان موقت و گذراندن اوقات فراغت در بیرون شهر فرآهم و به متقاضیان و سرمایه گذاران تحویل می گردد و منابع مالی بدست آمده از این محل، در تامین زیرساخت های شهری و کاهش قیمت تمام شده اراضی شهری و انتفاع عموم شهروندان بسیار موثر است.

نکته مهم: 

آب مورد نیاز کلیه فضاهای سبز عمومی و فضاهای سبز خصوصی (باغ ها و باغ ویلاها) با تصفیه استاندارد و پیشرفته فاضلاب شهری و بازچرخانی پساب مربوطه تامین می گردد. 

احداث پایتخت تجاری کشور (کلان شهر تجاری هوشمند) - تخمین سرانه کاربری های کسب و کار

با عنایت به ویژگیها و خصوصیات کلان شهر تجاری پیشنهادی (بعنوان پایتخت تجاری کشور)، سرانه های کاربری زیر در گروه کاربری های کسب و کار مفروض است.

توضیح اینکه گروه کاربری های کسب و کار شامل کلیه کاربری هایی است که به منظور کسب درآمد و انتقاع ایجاد می گردد. 

---

کاربریهای کسب و کار: سرانه کاربری اداری

موقعیت	کاربری	شرح کاربری	سرانه (متر مربع)
شهر	اداری	دفتر اداری - غیردولتی	3.00
شهر	اداری	بانک، بیمه، موسسه مالی اعتباری	0.40
		جمع سرانه کاربری (متر مربع)	3.40

---

کاربریهای کسب و کار: سرانه کاربری آموزشی

موقعیت	کاربری	شرح کاربری	سرانه (متر مربع)
شهر	آموزشی	مهدکودک، پیش دبستانی	1.20
شهر	آموزشی	دبستان - غیردولتی	0.80
شهر	آموزشی	هنرستان، دبیرستان - غیردولتی	2.00
شهر	آموزشی	مرکز خلاقیت، آموزشگاه تخصصی، مرکز مهارت آموزی، آموزش علمی کاربردی - غیردولتی	2.75
		جمع سرانه کاربری (متر مربع)	6.75

---

کاربریهای کسب و کار: سرانه کاربری بهداشتی – درمانی

موقعیت	کاربری	شرح کاربری	سرانه (متر مربع)
شهر	بهداشتی - درمانی	درمانگاه - غیردولتی	0.15
شهر	بهداشتی - درمانی	بیمارستان - غیردولتی	0.5
شهر	بهداشتی - درمانی	رادیولوژی (خارج بیمارستان)	0.04
شهر	بهداشتی - درمانی	آزمایشگاه (خارج بیمارستان)	0.04
شهر	بهداشتی - درمانی	داروخانه (خارج بیمارستان)	0.02
شهر	بهداشتی - درمانی	مجتمع پزشکی - غیردولتی	0.40
شهر	بهداشتی - درمانی	گرمابه عمومی	0.15
		جمع سرانه کاربری (متر مربع)	1.30

---

کاربریهای کسب و کار: سرانه کاربری پژوهش و فناوری

موقعیت	کاربری	شرح کاربری	سرانه (متر مربع)
شهر	پژوهش و فناوری	دانشگاه و مراکز تحقیق و توسعه - غیردولتی	1.50
شهر	پژوهش و فناوری	شتابدهنده فناوری - غیردولتی	1.00
شهر	پژوهش و فناوری	مرکز تحقیق و توسعه- غیردولتی	1.50
حومه شهر	پژوهش و فناوری	مرکز تحقیق و توسعه- غیردولتی	6.00
		جمع سرانه کاربری (متر مربع)	10.00

توضیح: کاربری های با موقعیت حومه شهر، در برآوردها و تخمین هزینه لحاظ نمی گردد.

---

کاربریهای کسب و کار: سرانه کاربری تاسیسات و تجهیزات شهری

موقعیت	کاربری	شرح کاربری	سرانه (متر مربع)
حومه شهر	تاسیسات و تجهیزات شهری	مزرعه انرژی، نیروگاه انرژی پاک و تجدیدپذیر	20.00
حومه شهر	تاسیسات و تجهیزات شهری	سایت تفکیک زباله، مرکز فرآوری پسماند، زباله سوز، سایت دفن زباله	3.00
شهر	تاسیسات و تجهیزات شهری	جایگاه سوخت	0.30
حومه شهر	تاسیسات و تجهیزات شهری	جایگاه سوخت	0.10
حومه شهر	تاسیسات و تجهیزات شهری	کشتارگاه صنعتی دام و طیور	0.70
		جمع سرانه کاربری (متر مربع)	24.10

 توضیح: کاربری های با موقعیت حومه شهر، در برآوردها و تخمین هزینه لحاظ نمی گردد.

---

کاربریهای کسب و کار: سرانه کاربری تجاری

موقعیت	کاربری	شرح کاربری	سرانه (متر مربع)
شهر	تجاری	واحدهای تجاری خرید روزانه، بازار روز	0.80
شهر	تجاری	واحدهای تجاری خرید هفتگی	0.75
شهر	تجاری	واحدهای تجاری خرید ماهیانه	0.75
شهر	تجاری	مجتمع تجاری، مرکز خرید، سیتی سنتر	2.00
شهر	تجاری	واحدهای تجاری عمده فروشی	1.20
شهر	تجاری	مشاغل خدمات عمومی	0.50
شهر	تجاری	خدمات حمل و نقل	1.00
شهر	تجاری	نمایشگاه، نمایشگاه و فروشگاه	2.00
		جمع سرانه کاربری (متر مربع)	9.00

---

کاربریهای کسب و کار: سرانه کاربری تفریحی

موقعیت	کاربری	شرح کاربری	سرانه (متر مربع)
شهر	تفریحی	دریاچه مصنوعی، پلاژ ساحلی، تفریحات آبی	7.00
شهر	تفریحی	پارک موضوعی (تم پارک)، پارک آبی، پارک تفریحی	4.50
شهر	تفریحی	مجموعه تفریحی رفاهی گردشگری شهری	3.00
حومه شهر	تفریحی	مجموعه تفریحی رفاهی گردشگری	3.00
		جمع سرانه کاربری (متر مربع)	17.50

 توضیح: کاربری های با موقعیت حومه شهر، در برآوردها و تخمین هزینه لحاظ نمی گردد.

اطلاعات بیشتر:

The Top 50 Theme Parks in the World

Top 10 Amusement Parks

آشنایی با 20 پارک آبی مهیج و متفاوت جهان

---

کاربریهای کسب و کار: سرانه کاربری فرهنگی

موقعیت	کاربری	شرح کاربری	سرانه (متر مربع)
شهر	فرهنگی	سینما، سالن تئاتر، سالن آمفی تئاتر، سالن همایش	0.60
شهر	فرهنگی	هنرسرا، مجتمع فرهنگی هنری- غیردولتی	4.50
حومه شهر	فرهنگی	موزه، نمایشگاه، شهرک سینمایی	4.20
		جمع سرانه کاربری (متر مربع)	9.30

 توضیح: کاربری های با موقعیت حومه شهر، در برآوردها و تخمین هزینه لحاظ نمی گردد.

---

کاربریهای کسب و کار: سرانه کاربری کارگاهی - صنعتی

موقعیت	کاربری	شرح کاربری	سرانه (متر مربع)
شهر	کارگاهی - صنعتی	کارگاه	6.00
حومه شهر	کارگاهی - صنعتی	صنایع سبک، مجتمع صنعتی	24.00
		جمع سرانه کاربری (متر مربع)	30.00

 توضیح: کاربری های با موقعیت حومه شهر، در برآوردها و تخمین هزینه لحاظ نمی گردد.

---

کاربریهای کسب و کار: سرانه کاربری گردشگری - پذیرایی

موقعیت	کاربری	شرح کاربری	سرانه (متر مربع)
شهر	گردشگری - پذیرایی	هتل، سالن غذاخوری، تالار پذیرایی	4.50
حومه شهر	گردشگری - پذیرایی	هتل، سالن غذاخوری، تالار پذیرایی	1.50
		جمع سرانه کاربری (متر مربع)	6.00

 توضیح: کاربری های با موقعیت حومه شهر، در برآوردها و تخمین هزینه لحاظ نمی گردد.

---

کاربریهای کسب و کار: سرانه کاربری ورزشی

موقعیت	کاربری	شرح کاربری	سرانه (متر مربع)
شهر	ورزشی	مجموعه ورزشی غیردولتی - ورزش های پایه و عمومی	1.00
حومه شهر	ورزشی	مجموعه ورزشی- ورزش های تخصصی	12.00
حومه شهر	ورزشی	مجموعه ورزشی - ورزش های خاص و تفریحی	8.00
		جمع سرانه کاربری (متر مربع)	21.00

 توضیح: کاربری های با موقعیت حومه شهر، در برآوردها و تخمین هزینه لحاظ نمی گردد.

---

جمع بندی : مجموع سرانه کاربری های  کسب و کار

با عنایت به موارد فوق، مجموع سرانه کاربری های کسب و کار که در شهر تامین می گردند و مبنای برآوردها و تخمین هزینه می باشند بشرح جدول زیر است.

موقعیت	کاربری	شرح کاربری	سرانه (متر مربع)
شهر	ورزشی	مجموعه ورزشی غیردولتی - ورزش های پایه و عمومی	1.00
شهر	تفریحی	دریاچه مصنوعی، پلاژ ساحلی، تفریحات آبی	7.00
شهر	تفریحی	پارک موضوعی (تم پارک)، پارک آبی، پارک تفریحی، ترن هوایی	4.50
شهر	تفریحی	مجموعه تفریحی رفاهی گردشگری شهری	3.00
شهر	گردشگری - پذیرایی	هتل، سالن غذاخوری، تالار پذیرایی	4.50
شهر	تجاری	واحدهای تجاری خرید روزانه، بازار روز	0.80
شهر	تجاری	واحدهای تجاری خرید هفتگی	0.75
شهر	تجاری	واحدهای تجاری خرید ماهیانه	0.75
شهر	تجاری	مجتمع تجاری، مرکز خرید، سیتی سنتر	2.00
شهر	تجاری	واحدهای تجاری عمده فروشی	1.20
شهر	تجاری	مشاغل خدمات عمومی	0.50
شهر	تجاری	خدمات حمل و نقل	1.00
شهر	تجاری	نمایشگاه، نمایشگاه و فروشگاه	2.00
شهر	آموزشی	مهدکودک، پیش دبستانی	1.20
شهر	آموزشی	دبستان - غیردولتی	0.80
شهر	آموزشی	هنرستان، دبیرستان - غیردولتی	2.00
شهر	آموزشی	مرکز خلاقیت، آموزشگاه تخصصی، مرکز مهارت آموزی، آموزش علمی کاربردی - غیردولتی	2.75
شهر	پژوهش و فناوری	دانشگاه و مراکز تحقیق و توسعه - غیردولتی	1.50
شهر	پژوهش و فناوری	شتابدهنده فناوری - غیردولتی	1.00
شهر	پژوهش و فناوری	مرکز تحقیق و توسعه- غیردولتی	1.50
شهر	بهداشتی - درمانی	درمانگاه - غیردولتی	0.15
شهر	بهداشتی - درمانی	بیمارستان - غیردولتی	0.5
شهر	بهداشتی - درمانی	رادیولوژی (خارج بیمارستان)	0.04
شهر	بهداشتی - درمانی	آزمایشگاه (خارج بیمارستان)	0.04
شهر	بهداشتی - درمانی	داروخانه (خارج بیمارستان)	0.02
شهر	بهداشتی - درمانی	مجتمع پزشکی - غیردولتی	0.40
شهر	بهداشتی - درمانی	گرمابه عمومی	0.15
شهر	فرهنگی - مذهبی	سینما، سالن تئاتر، سالن آمفی تئاتر، سالن همایش	0.60
شهر	فرهنگی - مذهبی	هنرسرا، مجتمع فرهنگی هنری- غیردولتی	4.50
شهر	اداری - انتظامی	دفتر اداری - خصوصی	3.00
شهر	اداری - انتظامی	بانک و موسسه مالی اعتباری	0.40
شهر	تاسیسات و تجهیزات شهری	جایگاه سوخت	0.30
شهر	کارگاهی - صنعتی	کارگاه	6.00
		جمع سرانه کاربری های کسب و کار (متر مربع)	55.85

همچنین مجموع سرانه کاربری های کسب و کار که در حومه شهر تامین می گردند بشرح جدول زیر است.

موقعیت	کاربری	شرح کاربری	سرانه (متر مربع)
حومه شهر	ورزشی	مجموعه ورزشی- ورزش های تخصصی	12.00
حومه شهر	ورزشی	مجموعه ورزشی - ورزش های ویژه	8.00
حومه شهر	تفریحی	مجموعه تفریحی رفاهی گردشگری	3.00
حومه شهر	گردشگری - پذیرایی	هتل، سالن غذاخوری، تالار پذیرایی	1.50
حومه شهر	پژوهش و فناوری	مرکز تحقیق و توسعه- غیردولتی	6.00
حومه شهر	فرهنگی - مذهبی	موزه، نمایشگاه، شهرک سینمایی	4.20
حومه شهر	تاسیسات و تجهیزات شهری	مزرعه انرژی، نیروگاه انرژی پاک و تجدیدپذیر	20.00
حومه شهر	تاسیسات و تجهیزات شهری	سایت تفکیک زباله، مرکز فرآوری پسماند، زباله سوز، سایت دفن زباله	3.00
حومه شهر	تاسیسات و تجهیزات شهری	جایگاه سوخت	0.10
حومه شهر	تاسیسات و تجهیزات شهری	کشتارگاه صنعتی دام و طیور	0.70
حومه شهر	کارگاهی - صنعتی	صنایع سبک، مجتمع صنعتی	24.00
		جمع سرانه کاربری های کسب و کار (متر مربع)	82.50

احداث پایتخت تجاری کشور (کلان شهر تجاری هوشمند) - تخمین سرانه کاربری های خدمات عمومی

خدمات عمومی: سرانه کاربری پارک و فضای سبز

نظر به میانگین جهانی سرانه کاربری پارک و فضای سبز و شاخص تعیین شده از سوی سازمان ملل متحد (20 تا 25 متر مربع) ، سرانه این کاربری جهت کلانشهر تجاری پیشنهادی (پایتخت تجاری کشور) بشرح زیر مفروض است:

موقعیت	کاربری	شرح کاربری	سرانه (متر مربع)
شهر	پارک و فضای سبز	فضای سبز معابر	9.00
شهر	پارک و فضای سبز	بوستان کودک (محل بازی کودکان)	1.50
شهر	پارک و فضای سبز	بوستان محله ای	2.00
شهر	پارک و فضای سبز	پارک  ناحیه ای	3.00
شهر	پارک و فضای سبز	پارک منطقه ای	4.50
		جمع سرانه کاربری (متر مربع)	20.0

توضیح مهم در تعیین سرانه کاربری پارک و فضای سبز:

یک: جهت محاسبه فضای سبز معابر از اطلاعات مفروض جهت 6 تیپ عرضی نمونه در شبکه معابر (شکل زیر) استفاده گردیده است.

 

دو: جهت جبران کمبود فضای سبز کلانشهر پیشنهادی(پایتخت تجاری کشور) نسبت به میانگین جهانی، کاربری فضای سبز خصوصی با سرانه 65 متر مربع بصورت باغ و باغ ویلایی در حریم شهر پیش بینی شده است.

---

خدمات عمومی: سرانه کاربری آموزشی

برابر میانگین ملی سرانه کاربریهای آموزشی، سرانه این کاربری جهت کلانشهر تجاری پیشنهادی (پایتخت تجاری کشور) بشرح زیر معرفی می شود. همانگونه که ملاحظه میگردد به تناسب مراکز آموزش پایه، فضاهای لازم جهت استقرار مراکز آموزش مهارت آموزی نیز لحاظ شده است.

موقعیت	کاربری	شرح کاربری	سرانه (متر مربع)
شهر	آموزشی	دبستان	1.50
شهر	آموزشی	هنرستان، دبیرستان	2.50
شهر	آموزشی	آموزشگاه تخصصی، آموزش فنی حرفه ای، آموزش علمی کاربردی	3.25
		جمع سرانه کاربری (متر مربع)	7.25

توضیح مهم در تعیین سرانه کاربری آموزشی:

علاوه بر سرانه های کاربری آموزشی مندرج در جدول فوق، سرانه های دیگری نیز جهت کاربری های آموزشی لحاظ گردیده که به سبب ماهیت انتفاعی آن، در گروه کاربری های کسب و کار (در یادداشت های آتی) معرفی می گردد.

---

خدمات عمومی: سرانه کاربری پژوهش و فناوری

متناسب با سرانه کاربریهای آموزشی هنرستان و دبیرستان، سرانه کاربری پژوهش و فناوری شامل سرانه کاربری دانشگاه و مراکز آموزش عالی، سرانه کاربری مراکز تحقیق و توسعه، سرانه کاربری مراکز رشد استارت آپ ها (انکوباتورها)، سرانه کاربری مراکز شتاب دهنده استارت آپ ها، سرانه کاربری پارک علم و فناوری و سرانه کاربری سایر مراکز تحقیق و توسعه بشرح زیر لحاظ می گردد.

موقعیت	کاربری	شرح کاربری	سرانه (متر مربع)
شهر	پژوهش و فناوری	دانشگاه، مرکز تحقیق و توسعه	1.50
شهر	پژوهش و فناوری	مرکز رشد	1.00
شهر	پژوهش و فناوری	پارک علم و فناوری	1.50
		جمع سرانه کاربری (متر مربع)	4.00

توضیح مهم در تعیین سرانه کاربری پژوهش و فناوری:

نظر به اینکه گسترش گردشگری و من جمله گردشگری آموزشی می تواند از اهداف پایتخت تجاری کشور لحاظ گردد، لذا علاوه بر سرانه های کاربری پژوهش و فناوری مندرج در جدول فوق، سرانه های کاربری دیگری نیز جهت پژوهش و فناوری منظور شده که به سبب ماهیت انتفاعی آن، در گروه کاربری های کسب و کار (در یادداشت های آتی) معرفی می گردد.

---

خدمات عمومی: سرانه کاربری بهداشتی درمانی

برابر میانگین ملی سرانه کاربریهای بهداشتی درمانی، سرانه کاربری بهداشتی درمانی جهت کلانشهر تجاری پیشنهادی (پایتخت تجاری کشور) بشرح زیر معرفی می شود.

موقعیت	کاربری	شرح کاربری	سرانه (متر مربع)
شهر	بهداشتی - درمانی	درمانگاه	0.15
شهر	بهداشتی - درمانی	بیمارستان	0.5
شهر	بهداشتی - درمانی	مرکز بهداشت	0.05
شهر	بهداشتی - درمانی	مرکز اورژانس (فوریت پزشکی)	0.20
شهر	بهداشتی - درمانی	مجتمع پزشکی	0.30
شهر	بهداشتی - درمانی	سرویس بهداشتی	0.50
		جمع سرانه کاربری (متر مربع)	1.70

توضیحات مهم در تعیین سرانه کاربری بهداشتی درمانی:

یک: نظر به اینکه گسترش گردشگری و من جمله گردشگری سلامت می تواند از اهداف پایتخت تجاری کشور لحاظ گردد، لذا علاوه بر سرانه های کاربری بهداشتی درمانی مندرج در جدول فوق، سرانه های کاربری دیگری نیز جهت بهداشت و درمان منظور شده که به سبب ماهیت انتفاعی آن، در گروه کاربری های کسب و کار (در یادداشت های آتی) معرفی می گردد.

دو: در محاسبه سرانه کاربری مرکز اورژانس (فوریت پزشکی)، پایگاه های اورژانس جاده ای (با توجه به احداث در راه های اصلی خارج شهر) لحاظ نگردیده و مشمول سرانه های کاربری شهر و حومه شهر نمی باشد.

---

خدمات عمومی: سرانه کاربری فرهنگی – مذهبی

سرانه کاربری مذهبی: مسجد

سرانه کاربری مسجد بنابر ضوابط مربوطه بدین نحو لحاظ می گردد.

محاسبه سرانه کاربری مسجد
عنوان کاربری	جمعیت پایتخت تجاری	جمعیت نمازگذار (10%)	سرانه زیربنای مسجد	سرانه عرصه مسجد	سرانه پارکینگ و فضای باز مسجد	مساحت کل مساجد (متر مربع)
مسجد	5,000,000	500,000	1.3	2.5	0.4	2,075,000

با احتساب نیازهای مذهبی گردشگران (لحاظ افزایش 100% ارقام فوق)، تامین سرانه کاربری مسجد پایتخت تجاری کشور در پنج گروه نمازخانه ها (که در پارک ها و اماکن عمومی احداث می گردند)، مساجد زیر محله ای، مساجد محله ای، مساجد ناحیه ای و مساجد منطقه ای انجام می گردد.

همچنین جهت کاربری مسجد جامع، با توجه به مساحت برخی از بزرگ ترین مساجد موجود و در حال احداث (مطابق جدول زیر) سرانه مربوطه بدین نحو تعیین می گرد.

مساحت برخی از بزرگترین مساجد
ردیف	نام مسجد	مساحت (متر مربع)
1	مصلی امام خمینی (ره) - تهران	600,000
2	مسجد شیخ زاید - ابوظبی	412,000
3	مصلی اصفهان	200,000
4	مسجد جامع بندرعباس (مصلی)	120,000

  با عنایت به موارد فوق سرانه کاربری مذهبی بدین نحو تعیین میگردد.

محاسبه سرانه کاربری مذهبی
نوع فضای مذهبی	مساحت (متر مربع)	جمعیت تحت پوشش	تعداد	مساحت کل (متر مربع)	سرانه کاربری (متر مربع)
مسجد جامع شهر	500,000	5,000,000	1	500,000	0.10
مسجد منطقه ای	4,000	50,000	100	400,000	0.08
مسجد ناحیه ای	1,000	10,000	500	500,000	0.10
مسجد محله ای	500	2,000	2,500	1,250,000	0.25
مسجد زیرمحله ای	300	1,000	5,000	1,500,000	0.30
نمازخانه (در اماکن عمومی)	100	1,000	5,000	500,000	0.10
حسینیه/تکیه منطقه ای	4,000	50,000	100	400,000	0.08
حسینیه/تکیه ناحیه ای	1,000	10,000	500	500,000	0.10
حسینیه/تکیه محلی	500	2,000	2,500	1,250,000	0.25
سایر اماکن مذهبی (10% موارد فوق)				680,000	0.14
مجموع				7,480,000	1.50

همچنین معادل 20% فضاهای مذهبی موجود در کلان شهر تجاری پیشنهادی (پایتخت تجاری کشور)، بعنوان سرانه مذهبی در حومه شهر لحاظ می گردد.

---

اطلاعات بیشتر:

ضوابط و مقررات طراحی مساجد

راهنمای طراحی معماری مساجد شهرهای جدید

ضوابط ومقررات طراحی مساجد

---

خدمات عمومی: سرانه کاربری فرهنگی

متناسب با سایر کاربریهای خدمات عمومی، کاربری فرهنگی جهت ابرشهر تجاری پیشنهادی (پایتخت تجاری کشور) بشرح زیر معرفی می شود.

موقعیت	کاربری	شرح کاربری	سرانه (متر مربع)
شهر	فرهنگی	کتابخانه	0.30
شهر	فرهنگی	موزه، گالری هنری	0.10
شهر	فرهنگی	هنرسرا، مجتمع فرهنگی هنری	2.50
		جمع سرانه کاربری (متر مربع)	2.90

توضیحات مهم در تعیین سرانه کاربری فرهنگی هنری :

یک: علاوه بر سرانه های کاربری فرهنگی مندرج در جدول فوق، سرانه های دیگری نیز جهت کاربری های فرهنگی هنری لحاظ گردیده که به سبب ماهیت انتفاعی آن، در گروه کاربری های کسب و کار (در یادداشت های آتی) معرفی می گردد.

دو: کاربریهای واقع در حومه شهر جزو کاربری های شهری محسوب نمی گردد و در محاسبات لحاظ نمی شود.

---

خدمات عمومی : سرانه کاربری اداری – انتظامی

با توجه به میانگین ملی سرانه کاربری اداری انتظامی، سرانه این کاربری جهت کلانشهر تجاری پیشنهادی (پایتخت تجاری کشور) بشرح زیر معرفی می شود.

موقعیت	کاربری	شرح کاربری	سرانه (متر مربع)
شهر	اداری - انتظامی	سازمان دولتی و عمومی (وزارت خانه، اداره کل، اداره دولتی ، شهرداری و اماکن وابسته)	2.00
شهر	اداری - انتظامی	پاسگاه و مرکز انتظامی	2.80
حومه شهر	اداری - انتظامی	پاسگاه و مرکز انتظامی	2.70
شهر	اداری - انتظامی	پست	0.10
		جمع سرانه کاربری (متر مربع)	7.60

توضیحات مهم در تعیین سرانه کاربری اداری :

یک: علاوه بر سرانه های کاربری اداری مندرج در جدول فوق، سرانه های دیگری نیز جهت کاربری های اداری و موسسات مالی و اعتباری لحاظ گردیده که به سبب ماهیت انتفاعی آن، در گروه کاربری های کسب و کار (در یادداشت های آتی) معرفی می گردد.

دو: کاربریهای واقع در حومه شهر جزو کاربری های شهری محسوب نمی گردد و در محاسبات لحاظ نمی شود.

---

خدمات عمومی: سرانه کاربری ورزشی

سرانه کاربری ورزشی جهت کلانشهر تجاری پیشنهادی (پایتخت تجاری کشور) بشرح زیر معرفی می شود.

سرانه کاربری ورزشی: استادیوم فوتبال

با فرض جمعیت پذیری پایتخت تجاری کشور بمیزان پنج میلیون نفر (5.000.000 نفر) در فاز نهایی و احتساب گردشگران ورزشی، مجموع ظرفیت ششصد هزار جایگاه (600.000 نفر) در استادیوم های فوتبال پایتخت تجاری کشور پیش بینی و جهت تامین این کاربری احداث ده استادیوم فوتبال شامل پنج استادیوم بزرگ در کلاس مجهزترین و بزرگترین استادیوم های جهان بمانند:

ردیف	نام ورزشگاه	محل ورزشگاه	برآورد هزینه احداث (میلیارد دلار)
1	استادیوم مت لایف	رادرفورد - ایالات متحده	1.4
2	ورزشگاه یانکی	نیویورک - ایالات متحده	1.3
3	استادیوم ومبلی	لندن - انگلیس	1.1
4	ورزشگاه المپیا	مونترال - کانادا	1
5	ورزشگاه استد دو فرانس	سنت دنیس - فرانسه	0.9
6	ورزشگاه المپیک	لندن - انگلیس	0.8

با میانگین ظرفیت هشتاد هزار جایگاه (80.000 نفری) در نظر گرفته می شود و مساحت هر کدام با احتساب فضاهای لازم جهت امکانات رفاهی تفریحی و تاسیسات جانبی و محل های تمرین و آماده سازی بازیکنان، 35 هکتار لحاظ می گردد.

همچنین تعداد پنج استادیوم فوتبال در مقیاس متوسط (با میانگین ظرفیت 45.000 جایگاه) و در کلاس ورزشگاه های مجهزی بمانند:

ردیف	نام ورزشگاه	محل ورزشگاه	برآورد هزینه احداث (میلیارد دلار)
1	ورزشگاه امارات (آرسنال)	لندن - انگلیس	0.55
2	ورزشگاه کربلا	کربلا - عراق	0.1

با میانگین مساحت 15 هکتار در نظر گرفته می شود.

با عنایت به مفروضات فوق، سرانه کاربری استادیوم فوتبال برابر 0.5 مترمربع تعیین می گردد.

موقعیت	کاربری	شرح کاربری	سرانه (متر مربع)
شهر	ورزشی	استادیوم فوتبال	0.50
		جمع سرانه کاربری (متر مربع)	0.50

---

اطلاعات بیشتر:

UEFA GUIDE TO QUALITY STADIUMS

Football Stadium Conceptual Planning Study

RANKING THE TOP 10 STADIUMS N WORLD FOOTBALL

بزرگ ترین استادیوم های فوتبال دنیا ؛ از آزادی تا نیوکمپ

فهرست بزرگ‌ترین ورزشگاه‌های جهان

---

مفروضات تعیین سرانه کاربری سایر فضاهای ورزشی

در تعیین این سرانه کاربری، انواع ورزش های رایج در چهار گروه ورزش های پایه، ورزش های تخصصی، ورزش های عمومی، و ورزش های ویژه دسته بندی می شود و نیازهای هر گروه به اماکن ورزش آماتوری و همگانی، باشگاه های آموزش رسمی و باشگاه های ورزش حرفه ای و قهرمانی تعیین می گردد. 

توضیح: منظور از اماکن ورزش آماتوری و همگانی، فضاهایی است که توسط مدیریت شهری و بعنوان خدمات عمومی و رایگان به منظور گسترش ورزش های همگانی و ارتقاء سطح سلامت عمومی تدارک می گردد.

دسته بندی انجام شده جهت تعیین نیازمندیهای هر گروه ورزشی به قرار زیر است:

گروه اول: ورزش های پایه

نوع	موقعیت	نام رشته ورزشی
پایه	شهر	دوچرخه سواری
پایه	شهر	دو و میدانی
پایه	شهر	شنا
پایه	حومه شهر	کوه نوردی

توضیح: اختصاص بیشترین فضاها و اماکن ورزشی به این گروه مفروض است. فضاهای درنظر گرفته شده جهت این گروه ورزشی شامل اماکن ورزش آماتوری و همکانی، باشگاه های آموزش رسمی و باشگاه های قهرمانی و ورزش حرفه ای است.

گروه دوم: ورزش های عمومی

نوع	موقعیت	نام رشته ورزشی
عمومی	شهر	اسکواش
عمومی	شهر	اسکیت
عمومی	شهر	بسکتبال
عمومی	شهر	بدمینتون
عمومی	شهر	بدنسازی
عمومی	شهر	تنیس
عمومی	شهر	پینگ پنگ
معلولین	شهر	معلولین
عمومی	شهر	ژیمناستیک
عمومی	شهر	شطرنج
عمومی	شهر	شمشیربازی
عمومی	شهر	شیرجه
عمومی	شهر	واترپولو
عمومی	شهر	فوتبال
عمومی	شهر	فوتسال
عمومی	شهر	پهلوانی
عمومی	شهر	کبدی
معلولین	شهر	گل بال
عمومی	شهر	والیبال
عمومی	شهر	هندبال

توضیح:فضاهای درنظر گرفته شده جهت این گروه ورزشی شامل اماکن ورزش آماتوری و همکانی، باشگاه های آموزش رسمی و باشگاه های قهرمانی و ورزش حرفه ای است.

گروه سوم: ورزش های تخصصی

نوع	موقعیت	نام رشته ورزشی
تخصصی	حومه شهر	اسکی
تخصصی	حومه شهر	تیراندازی
تخصصی	حومه شهر	سوارکاری
تخصصی	شهر	قایقرانی
تخصصی	حومه شهر	اتومبیل رانی
تخصصی	حومه شهر	موتورسواری
تخصصی	شهر	ورزش های آبی
تخصصی	حومه شهر	ورزش های هوایی
تخصصی	شهر	ورزش های رزمی
تخصصی	شهر	کشتی
تخصصی	شهر	وزنه برداری

توضیح: پس از ورزش های پایه، تخصیص بیشترین فضاهای ورزشی به این گروه مفروض است؛ ولیکن با توجه به شرائط خاص این گروه ورزشی، اماکن و فضاهای ورزش آماتوری و همگانی جهت این گروه ورزشی لحاظ نگردیده است.

گروه چهارم: ورزش های ویژه

نوع	موقعیت	نام رشته ورزشی
ویژه	شهر	بولینگ و بیلیارد
ویژه	حومه شهر	گلف
ویژه	حومه شهر	چوگان
ویژه	شهر	هاکی و پاتیناژ

توضیح: با توجه به شرائط خاص این گروه ورزشی، فضاهای لازم جهت انجام این ورزش ها بصورت همگانی لحاظ نگردیده است.

نظر به موارد پیش گفته، سرانه کاربری فضاهای ورزشی مورد نیاز پایتخت تجاری کشور برابر جدول زیر لحاظ می شود.

موقعیت	کاربری	شرح کاربری	سرانه (متر مربع)
شهر	ورزشی	استادیوم فوتبال	0.50
شهر	ورزشی	مجموعه ورزشی - ورزش های پایه و عمومی	2.50
حومه شهر	ورزشی	مجموعه ورزشی- ورزش های تخصصی و ویژه	2.00
		جمع سرانه کاربری (متر مربع)	5.00

توضیحات مهم در تعیین سرانه کاربری ورزشی :

یک: نظر به اینکه گسترش گردشگری و من جمله گردشگری ورزشی می تواند از اهداف پایتخت تجاری کشور لحاظ گردد، لذا علاوه بر سرانه های کاربری ورزشی مندرج در جدول فوق، سرانه های دیگری نیز جهت این کاربری منظور گردیده که به سبب ماهیت انتفاعی آن، در گروه کاربری های کسب و کار (در یادداشت های آتی) معرفی می گردد.

دو: برخی از رشته های ورزشی از فضاهای سبز شهری و دریاچه مصنوعی شهر بصورت مشترک استفاده می کنند که به سبب پیش گیری از محاسبه مضاعف در سرانه کاربری ورزشی منظور نگردیده است.

سه: کاربریهای واقع در حومه شهر جزو کاربری های شهری محسوب نمی گردد و در محاسبات لحاظ نمی شود.

---

خدمات عمومی: سرانه کاربری تاسیسات و تجهیزات شهری

سرانه کاربری تاسیسات و تجهیزات شهری: سرانه کاربری آتش نشانی

براساس استانداردهای ملی ، مساحت ایستگاه های آتش نشانی براساس سه تیپ ایستگاه کوچک آتش نشانی ، ایستگاه متوسط آتش نشانی و ایستگاه بزرگ آتش نشانی(ایستگاه مادر) برابر جدول زیر تعیین گردیده، بر همین اساس سرانه کاربری آتش نشانی تعیین می گردد.

مساحت ایستگاه های آتش نشانی
ردیف	نوع ایستگاه آتش نشانی	مساحت
1	ایستگاه کوچک	1500 متر مربع
2	ایستگاه متوسط	3000 متر مربع
3	ایستگاه بزرگ (مادر)	6000 متر مربع

---

اطلاعات بیشتر:

نکات فنی در خصوص ایستگاه های آتش نشانی - مهندسین مشاور عرصه

ضوابط و مقررات طراحی ایستگاه های تیپ آتش نشانی

استاندارد ساخت و ساز برای ایستگاه های آتش نشانی - شرکت نفت و گاز پارس

---

سرانه کاربری تاسیسات و تجهیزات شهری: سرانه کاربری امداد و نجات

کاربری امداد و نجات شامل انبار ذخیره سازی اقلام 22 گانه امدادی، پایگاه امداد و نجات جاده ای، پایگاه امداد و نجات دریایی، پایگاه امداد و نجات هوایی، مرکز عملیات اضطراری (EOC) بهمراه سامانه های فرماندهی سانحه (ICS)بوده، سرانه کاربری مربوطه بشرح جدول زیر در نظر گرفته می شود.

موقعیت	کاربری	شرح کاربری	سرانه (متر مربع)
شهر	تاسیسات و تجهیزات شهری	مرکز عملیات اضطراری (EOC)، انبار امدادی	0.10
حومه شهر	تاسیسات و تجهیزات شهری	پایگاه امداد و نجات هوایی	0.10
		جمع سرانه کاربری (متر مربع)	0.20

توضیح: در محاسبه سرانه کاربری امداد و نجات، پایگاه های امداد و نجات جاده ای (با توجه به احداث در راه های اصلی خارج شهر) و پایگاه های امداد و نجات دریایی لحاظ نگردیده و مشمول سرانه های کاربری شهر و حومه شهر نمی باشد.

---

اطلاعات بیشتر:

فصلنامه علمی پژوهشی امداد و نجات 

---

سرانه کاربری تاسیسات و تجهیزات شهری جهت کلان شهر تجاری پیشنهادی (پایتخت تجاری کشور) بشرح زیر معرفی می شود.

موقعیت	کاربری	شرح کاربری	سرانه (متر مربع)
شهر	تاسیسات و تجهیزات شهری	شبکه آبرسانی، تاسیسات و حرائم مربوطه	1.00
حومه شهر	تاسیسات و تجهیزات شهری	شبکه آبرسانی، تاسیسات و حرائم مربوطه	1.60
شهر	تاسیسات و تجهیزات شهری	شبکه برقرسانی، تاسیسات و حرائم مربوطه	0.40
حومه شهر	تاسیسات و تجهیزات شهری	شبکه برقرسانی، تاسیسات و حرائم مربوطه	5.00
شهر	تاسیسات و تجهیزات شهری	دیتاسنتر، پاپ سایت، ایستگاه زمینی ماهواره، کیوسک ICT	0.20
حومه شهر	تاسیسات و تجهیزات شهری	شبکه انتقال نفت و فرآورده ها نفتی، تاسیسات و حرائم مربوطه	2.00
شهر	تاسیسات و تجهیزات شهری	آتش نشانی	0.20
شهر	تاسیسات و تجهیزات شهری	مرکز عملیات اضطراری (EOC)، انبار امدادی	0.10
حومه شهر	تاسیسات و تجهیزات شهری	پایگاه امداد و نجات هوایی	0.10
حومه شهر	تاسیسات و تجهیزات شهری	آرامگاه و تاسیسات و اماکن وابسته	3.00
شهر	تاسیسات و تجهیزات شهری	شبکه فاضلاب، تاسیسات و حرائم مربوطه	0.60
حومه شهر	تاسیسات و تجهیزات شهری	شبکه فاضلاب، تاسیسات و حرائم مربوطه	1.50
شهر	تاسیسات و تجهیزات شهری	شبکه گازرسانی، تاسیسات و حرائم مربوطه	0.30
حومه شهر	تاسیسات و تجهیزات شهری	شبکه گازرسانی، تاسیسات و حرائم مربوطه	5.00
		جمع سرانه کاربری (متر مربع)	21.00

توضیحات مهم در تعیین سرانه کاربری تاسیسات و تجهیزات شهری :

یک: نظر به اینکه گسترش گردشگری از اهداف پایتخت تجاری کشور لحاظ می گردد، لذا لازم است تاسیسات و تجهیزات شهری بگونه ای لحاظ شود که علاوه بر تامین ملزومات جمعیت این کلانشهر تجاری، نیازهای گردشگری (اعم از مقطعی و دائمی) را تامین نماید؛ بهمین سبب سرانه های کاربری تاسیسات و تجهیزات شهری بصورت مضاعف منظور گردیده است.

دو: علاوه بر سرانه های کاربری تاسیسات و تجهیرات شهری مندرج در جدول فوق، سرانه های دیگری نیز جهت این کاربری منظور گردیده که به سبب ماهیت انتفاعی آن، در گروه کاربری های کسب و کار (در یادداشت های آتی) معرفی می گردد.

سه: کاربریهای واقع در حومه شهر جزو کاربری های شهری محسوب نمی گردد و در محاسبات مربوطه لحاظ نمی شود.

چهار: سرانه کاربری راهدارخانه ها بعلت وقوع در راه های اصلی خارج شهر، در محاسبات سرانه های تاسیسات و تجهیزات شهری لحاظ نگردیده است.

---

خدمات عمومی: سرانه سایر کاربریها

جهت برقراری امکان ایجاد تغییرات در کاربرهای شهری، سرانه سایر کاربریها بشرح جدول زیر لحاظ گردیده است.

موقعیت	کاربری	شرح کاربری	سرانه (متر مربع)
شهر	سایر	سایر کاربری ها	8.6
حومه شهر	سایر	سایر کاربری ها	8.75
		جمع سرانه سایر کاربری ها (متر مربع)	17.35

---

جمع بندی : مجموع سرانه کاربری های خدمات عمومی

با عنایت به موارد فوق، مجموع سرانه کاربری های خدمات عمومی که در شهر تامین می گردند بشرح جدول زیر است.

موقعیت	کاربری	شرح کاربری	سرانه (متر مربع)
شهر	پارک و فضای سبز	فضای سبز معابر	9.00
شهر	پارک و فضای سبز	بوستان کودک (محل بازی کودکان)	1.50
شهر	پارک و فضای سبز	بوستان محله ای	2.00
شهر	پارک و فضای سبز	پارک  ناحیه ای	3.00
شهر	پارک و فضای سبز	پارک حاشیه شهر	4.50
شهر	ورزشی	استادیوم فوتبال	0.50
شهر	ورزشی	مجموعه ورزشی - ورزش های پایه و عمومی	2.50
شهر	آموزشی	دبستان	1.50
شهر	آموزشی	هنرستان، دبیرستان	2.50
شهر	آموزشی	کانون پرورش فکری، آموزشگاه تخصصی، آموزش فنی حرفه ای، آموزش علمی کاربردی	3.25
شهر	پژوهش و فناوری	دانشگاه، مرکز تحقیق و توسعه	1.50
شهر	پژوهش و فناوری	مرکز رشد	1.00
شهر	پژوهش و فناوری	پارک علم و فناوری	1.50
شهر	بهداشتی - درمانی	درمانگاه	0.15
شهر	بهداشتی - درمانی	بیمارستان	0.5
شهر	بهداشتی - درمانی	مرکز بهداشت	0.05
شهر	بهداشتی - درمانی	مرکز اورژانس	0.20
شهر	بهداشتی - درمانی	مجتمع پزشکی	0.30
شهر	بهداشتی - درمانی	سرویس بهداشتی	0.50
شهر	فرهنگی - مذهبی	اماکن مذهبی	1.50
شهر	فرهنگی - مذهبی	کتابخانه	0.30
شهر	فرهنگی - مذهبی	موزه، گالری هنری	0.10
شهر	فرهنگی - مذهبی	هنرسرا، مجتمع فرهنگی هنری	2.50
شهر	اداری - انتظامی	سازمان دولتی و عمومی (وزارت خانه، اداره کل، اداره دولتی ، شهرداری و اماکن وابسته)	2.00
شهر	اداری - انتظامی	پاسگاه و مرکز انتظامی	2.80
شهر	اداری - انتظامی	پست	0.10
شهر	تاسیسات و تجهیزات شهری	شبکه آبرسانی، تاسیسات و حرائم مربوطه	1.00
شهر	تاسیسات و تجهیزات شهری	شبکه برقرسانی، تاسیسات و حرائم مربوطه	0.40
شهر	تاسیسات و تجهیزات شهری	دیتاسنتر، پاپ سایت، ایستگاه زمینی ماهواره، کیوسک ICT	0.20
شهر	تاسیسات و تجهیزات شهری	آتش نشانی	0.20
شهر	تاسیسات و تجهیزات شهری	مرکز عملیات اضطراری (EOC)، انبار امدادی	0.10
شهر	تاسیسات و تجهیزات شهری	شبکه فاضلاب، تاسیسات و حرائم مربوطه	0.60
شهر	تاسیسات و تجهیزات شهری	شبکه گازرسانی، تاسیسات و حرائم مربوطه	0.30
شهر	سایر	سایر کاربریها	8.6
		جمع سرانه کاربری (متر مربع)	56.65

همچنین مجموع سرانه کاربری های خدمات عمومی که در حومه شهر تامین می گردند بشرح جدول زیر است.

موقعیت	کاربری	شرح کاربری	سرانه (متر مربع)
حومه شهر	ورزشی	مجموعه ورزشی- ورزش های تخصصی	2.00
حومه شهر	بهداشتی - درمانی	پایگاه اورژانس	0.05
حومه شهر	فرهنگی - مذهبی	اماکن مذهبی	0.30
حومه شهر	اداری - انتظامی	پاسگاه و مرکز انتظامی	2.70
حومه شهر	تاسیسات و تجهیزات شهری	شبکه آبرسانی، تاسیسات و حرائم مربوطه	1.60
حومه شهر	تاسیسات و تجهیزات شهری	شبکه برقرسانی، تاسیسات و حرائم مربوطه	5.00
حومه شهر	تاسیسات و تجهیزات شهری	شبکه انتقال نفت و فرآورده ها نفتی، تاسیسات و حرائم مربوطه	2.00
حومه شهر	تاسیسات و تجهیزات شهری	پایگاه امداد و نجات هوایی	0.10
حومه شهر	تاسیسات و تجهیزات شهری	آرامگاه و تاسیسات و اماکن وابسته	3.00
حومه شهر	تاسیسات و تجهیزات شهری	شبکه فاضلاب، تاسیسات و حرائم مربوطه	1.50
حومه شهر	تاسیسات و تجهیزات شهری	شبکه گازرسانی، تاسیسات و حرائم مربوطه	5.00
حومه شهر	سایر	سایر کاربریها	8.8
		جمع سرانه کاربری (متر مربع)	32.00

ذکر این نکته لازم است که اساس نظام برنامه ریزی ساختاری راهبردی شهری مبتنی بر توانایی پاسخگویی به تغییرات محیطی و تطابق با نیازهای آتی بوده، براساس نیازها و شرائط زمانی و مکانی، بروز تغییرات و بروزرسانی سرانه های کاربری ها ضروری است.

احداث پایتخت تجاری کشور (کلان شهر تجاری هوشمند) - تخمین سرانه کاربری های حمل و نقل و بازرگانی

سرانه کاربری حمل و نقل و بازرگانی : فرودگاه (حمل و نقل هوایی مسافر و کالا):

با توجه به جایگاه و عملکرد ابرشهر تجاری پیشنهادی بعنوان پایتخت تجاری کشور و نقش گسترده و اساسی سیستم های حمل و نقل پیشرفته در این گونه شهرها، جهت محاسبه سرانه کاربری فرودگاه از اطلاعات وسعت برترین فرودگاه و شهرهای فرودگاهی بین المللی استفاده می گردد. 

در جداول زیر اطلاعات کلی برخی از بزرگترین فرودگاهای بین المللی پرتردد ارائه گردیده است.

فهرست پررفت‌وآمدترین فرودگاه‌های جهان بر پایه شمار مسافر
ردیف	نام فرودگاه	وسعت (هکتار)	تعداد جابجایی مسافر آمار سال 2015
1	فرودگاه بین‌المللی هارتسفیلد-جکسون آتلانتا		101,491,106
۲	فرودگاه بین‌المللی پکن	2400	89,939,049
۳	فرودگاه بین‌المللی دبی	2900	78,014,838
۴	فرودگاه بین‌المللی اوهر شیکاگو	3087	76,949,336
5	فرودگاه هانه‌دا		75,300,000
۶	فرودگاه هیترو لندن	1214	74,954,289
7	فرودگاه بین‌المللی لس‌آنجلس		74,936,256
۸	فرودگاه بین‌المللی هنگ کنگ	1284	68,488,000
9	فرودگاه شارل دوگل پاریس	3200	65,766,986
۱۰	فرودگاه بین‌المللی دالاس-فورت ورث		64,174,163
۱۱	فرودگاه بین المللی آتاترک		61,322,729
۱۲	فرودگاه بین‌المللی فرانکفورت	2200	61,032,022
13	فرودگاه بین‌المللی شانگهای پودنگ	4000	60,098,073
۱۴	فرودگاه اسخیپول آمستردام	2787	58,284,864
15	فرودگاه بین‌المللی سوئکارنو-هتا		57,000,000
۱۶	فرودگاه بین‌المللی جان اف کندی	1995	56,800,000
17	فرودگاه چانگی سنگاپور	1300	55,448,964
۱۸	فرودگاه بین‌المللی بایون گوآنگجو		55,201,915
۱۹	فرودگاه بین المللی دنور		54,014,502
۲۰	فرودگاه بین‌المللی سووارنابومی	3240	52,918,785
21	فرودگاه بین المللی سانفرانسیسکو		50,009,749
۲۲	فرودگاه بین‌المللی اینچئون	5600	49,281,220
23	فرودگاه بین‌المللی کوالالامپور	10000	48,915,655
۲۴	فرودگاه مادرید-باراخاس	3050	46,828,279
25	فرودگاه بین‌المللی ایندیرا گاندی		45,981,773
۲۶	فرودگاه بین‌المللی مک‌کاران		45,389,074
۲۷	فرودگاه بین‌المللی شارلوت داگلاس		44,876,627
۲۸	فرودگاه بین‌المللی میامی		44,350,247
۲۹	فرودگاه بین‌المللی فینکس اسکای هاربر		44,006,205
۳۰	فرودگاه بین‌المللی سیاتل-تاکوما		42,340,537

فهرست پررفت‌وآمدترین فرودگاه‌های جهان بر پایه جابه‌جایی کالا
ردیف	فرودگاه	وسعت (هکتار)	مجموع جابجایی کالا (تُن) آمار سال 2014
۱	فرودگاه بین‌المللی هنگ کنگ	1284	4,411,193
۲	فرودگاه بین‌المللی ممفیس	2023	4,258,530
۳	فرودگاه بین‌المللی شانگهای پودنگ	4000	3,181,365
۴	فرودگاه بین‌المللی اینچئون	5600	2,557,680
۵	فرودگاه بین‌المللی تد استیونز انکوریج		2,482,153
۶	فرودگاه بین‌المللی دبی	2900	2,367,574
۷	فرودگاه بین‌المللی لوئیویل		2,293,134
۸	فرودگاه بین‌المللی ناریتا		2,132,377
۹	فرودگاه بین‌المللی فرانکفورت	2200	2,132,132
۱۰	فرودگاه بین‌المللی تائویوان تایوان	6160	2,088,727
۱۱	فرودگاه بین‌المللی میامی		1,998,782
۱۲	فرودگاه شارل دوگل پاریس	3200	1,890,829
۱۳	فرودگاه چانگی سنگاپور	1300	1,879,918
۱۴	فرودگاه بین‌المللی پکن	2400	1,831,167
۱۵	فرودگاه بین‌المللی لس‌آنجلس		1,818,766
۱۶	فرودگاه بین‌المللی اوهر شیکاگو	3087	1,672,465
۱۷	فرودگاه اسخیپول آمستردام	2787	1,670,674
۱۸	فرودگاه هیترو لندن	1214	1,588,652
۱۹	فرودگاه بین‌المللی بایون گوآنگجو		1,454,044
۲۰	فرودگاه بین‌المللی جان اف کندی	1995	1,315,590
۲۱	فرودگاه بین‌المللی سووارنابومی		1,231,445
۲۲	فرودگاه هانه‌دا		1,098,182
۲۳	فرودگاه بین‌المللی ایندیاناپلیس		999,149
۲۴	فرودگاه بین‌المللی حمد	22000	995,370
۲۵	فرودگاه بین‌المللی شنژن بن		963,871
۲۶	فرودگاه لایپزیگ/هال		906,490
۲۷	فرودگاه بین‌المللی ابوظبی		806,068
۲۸	فرودگاه بین‌المللی کوالالامپور	10000	776,727
۲۹	فرودگاه بین‌المللی آل‌مکتوم	14000	758,371
۳۰	فرودگاه بین‌المللی کانزای		745,895

با عنایت به نوع و عملکرد فرودگاه ها، سه فرودگاه مستقل بشرح ذیل جهت پایتخت تجاری کشور متصور است:

1-    شهر فرودگاهی بین المللی (Aeropolis , Primary Aerodrome)؛ دارای امکانات و تسهیلات جابجایی مسافری و کالا در سطح برترین شهرهای فرودگاهی بین المللی - دارای شبکه های ارتباطی با شهر و زیرساخت های حمل و نقل ترکیبی مسافر و کالا

در جدول زیر اطلاعات کلی برخی از برزگترین شهرهای فرودگاهی پرتردد ارائه گردیده است.

ردیف	نام شهر فرودگاهی	وسعت (هکتار)
1	فرودگاه ملک فهد	77,600
2	فرودگاه بین‌المللی حمد	22,000
3	فرودگاه بین‌المللی آل مکتوم	14,000
4	فرودگاه بین المللی دنور	13,760
5	فرودگاه بین المللی کوالالامپور	10,000
6	فرودگاه جدید استانبول	7,650
7	فرودگاه بین المللی دالاس فورت ورث	7,315
8	فرودگاه بین المللی تایوان تائویران	6,160
9	فرودگاه بین المللی اینچئون	5,600
10	فرودگاه دالس واشنگتن	5,200
میانگین وسعت (هکتار) – گرد شده		17,000

نظر به اطلاعات فوق و میانگین وسعت شهرهای فرودگاهی عنوان شده، مساحت شهر فرودگاهی پایتخت تجاری کشور معادل 17000 هکتار فرض می گردد.

همچنین با عنایت به اینکه بخش اعظم مساحت شهرهای فرودگاهی مربوط به فعالیتهای بازرگانی است، 80% این مساحت جهت کاربری بازرگانی و 20% باقیمانده جهت کاربری حمل و نقل هوایی (فرودگاه) در نظر گرفته می شود.

2-    فرودگاه بین المللی ( Primary Aerodrome )؛ در کلاس برترین فرودگاه های مسافری و باری بین المللی - دارای شبکه های ارتباطی با شهر و زیرساخت های حمل و نقل ترکیبی مسافر و کالا

در جدول زیر اطلاعات کلی برخی از بزرگترین فرودگاهای بین المللی پرتردد ارائه گردیده است.

برخی از فرودگاه بین المللی پرتردد
ردیف	نام فرودگاه	وسعت (هکتار)
1	فرودگاه پودنگ شانگهای	4,000
2	فرودگاه قاهره	3,700
3	فرودگاه بین المللی پیتسبورگ	3,561
4	فرودگاه سووارنابومی بانکوک	3,240
5	فرودگاه شارل دو گل پاریس	3,200
6	فرودگاه سالت لیک سیتی	3,116
7	فرودگاه اوهر شیکاگو	3,087
8	فرودگاه باراخاس مادرید	3,050
9	فرودگاه بین المللی دبی	2,900
10	فرودگاه لئورنادو داوینچی	2,900
11	فرودگاه اسخیپول آمستردام	2,787
12	فرودگاه بین المللی پکن	2,400
13	فرودگاه بین المللی تانکر دو نوس	2,250
14	فرودگاه فرانکفورت	2,200
15	فرودگاه بین المللی ممفیس	2,023
16	فرودگاه بین المللی تامبو	1,888
17	فرودگاه بین المللی دیتون	1,821
18	فرودگاه هلسینکی	1,800
19	فرودگاه بین المللی آتن	1,650
20	فرودگاه دابلین	1,000
میانگین وسعت (هکتار)- رند شده		2,600

با عنایت به اطلاعات فوق و میانگین وسعت فرودگاه های بین المللی عنوان شده، مساحت فرودگاه بین المللی پایتخت تجاری کشور معادل 3000 هکتار در نظر گرفته می شود که 70% از این مساحت جهت کاربری حمل و نقل هوایی و 30% باقیمانده جهت کاربری بازرگانی لحاظ می گردد.

 

3-    فرودگاه داخلی ( Domestic Aerodrome ) ؛ در کلاس برترین فرودگاه های ملی - دارای شبکه های ارتباطی با شهر و زیرساخت های حمل و نقل ترکیبی مسافر و کالا

در جدول زیر اطلاعات کلی پرتردد ترین فرودگاههای کشور ارائه گردیده است.

رتبه	نام فرودگاه	تعداد پرواز	تعداد مسافر به نفر (آمار سال 2016)	میزان بار به تن (آمار سال 2016)	وسعت فرودگاه (هکتار)
۱	فرودگاه بین‌المللی مهرآباد	132,245	16,327,359	111,108	558
۲	فرودگاه بین‌المللی مشهد	70,084	10,030,230	86,681	540
۳	فرودگاه بین‌المللی امام خمینی	53,359	7,821,369	148,020	14,000
۴	فرودگاه بین‌المللی شیراز	31,148	3,308,111	30,889	811
۵	فرودگاه بین‌المللی کیش	23,914	2,825,549	30,677	600
۶	فرودگاه بین‌المللی اصفهان	23,731	2,671,622	20,586	1,041
۷	فرودگاه بین‌المللی اهواز	23,040	2,593,414	24,129	285
۸	فرودگاه بین‌المللی تبریز	14,236	1,768,398	13,276	420
۹	فرودگاه بین‌المللی کرمانشاه	10,243	1,123,641	10,816	237
۱۰	فرودگاه آبادان	6,744	644,615	5,681	373
۱۱	فرودگاه شهید صدوقی یزد	6,092	672,167	4,317	575
۱۲	فرودگاه عسلویه	5,941	808,230	5,319	700
۱۳	فرودگاه بین‌المللی بندر عباس	5,406	560,326	3,509	487
۱۴	فرودگاه قشم	5,348	437,090	4,446	2,000
۱۵	فرودگاه بین‌المللی کرمان	4,871	818,047	6,510	2,000
۱۶	فرودگاه زاهدان	4,153	485,734	4,023	900
۱۷	فرودگاه رشت	3,853	385,910	3,483	220
۱۸	فرودگاه ارومیه	3,568	393,801	2,664	343
۱۹	فرودگاه ساری	3,154	344,815	3,250	130
۲۰	فرودگاه بوشهر	3,055	447,870	4,567	5,000
میانگین مساحت 20 فرودگاه برتر کشور (هکتار)					1600

با عنایت به اطلاعات فوق و میانگین وسعت فرودگاه های داخلی عنوان شده، مساحت فرودگاه داخلی پایتخت تجاری کشور معادل 2000 هکتار درنظر گرفته می شود و 75% از این مساحت جهت کاربری حمل و نقل هوایی (فرودگاه) و 25% باقیمانده جهت کاربری بازرگانی لحاظ می گردد.

با عنایت به موارد فوق، چنانچه جمعیت ابرشهر تجاری (پایتخت تجاری کشور) در افق نهایی پنج میلیون نفر (5.000.000 نفر) در نظر گرفته شود، سرانه کاربری فرودگاه طبق جدول زیر محاسبه و مبنای برآوردهای آتی قرار می گیرد:

محاسبه سرانه کاربری فرودگاه
نوع	مساحت (هکتار)	نسبت کاربری حمل و نقل هوایی (فرودگاه)	سرانه کاربری حمل و نقل هوایی (متر مربع)	سرانه کاربری بازرگانی (متر مربع)
شهر فرودگاهی Aeropolis , Primary Aerodrome	17000	20%	6.8	27.20
فرودگاه بین المللی Primary Aerodrome	3000	70%	4.2	1.8
فرودگاه محلی Domestic Aerodrome	2000	75%	3.0	1
مجموع	22000		14.0	30.00

نکته مهم در تخمین سرانه کاربری فرودگاه:

با توجه به قرارگیری فرودگاه در حومه شهر، کاربری مربوطه در این محل پیش بینی و لحاظ میگردد و مشمول کاربریهای شهری نیست .

اطلاعات بیشتر :

فهرست پررفت‌وآمدترین فرودگاه‌های جهان بر پایه شمار مسافر

فهرست پررفت‌وآمدترین فرودگاه‌های جهان بر پایه جابه‌جایی بار

شهرهای فرودگاهی جهان

ابرفرودگاه های دنیا + شلوغ ترین و زیباترین فرودگاه ها

بزرگ ترین فرودگاه های جهان در سال ۲۰۱۸

۱۰ فرودگاه پرتردد جهان

سرانه کاربری حمل و نقل و بازرگانی - ایستگاه قطار و هایپرلوپ:

با توجه به جایگاه و عملکرد ابرشهر تجاری پیشنهادی بعنوان پایتخت تجاری کشور و نقش گسترده و اساسی سیستم های حمل و نقل در این گونه شهرها، جهت محاسبه سرانه کاربری ایستگاه قطار شهری و بین شهری و هایپرلوپ از اطلاعات وسعت بزرگترین ایستگاه های قطار شهری و بین شهری (اعم از مسافری و باری) در سطح ملی و فراملی استفاده گردیده است. 

در جدول زیر مشخصات کلی این ایستگاه ها ارائه گردیده است.

نام ایستگاه	وسعت (متر مربع)	عملکرد
ترمینال گرند سنترال - نیویورک	190.000	ترمینال قطار مسافری
مونبح - آلمان	760.000	ایستگاه قطار مسافری
مترو امام - تهران	18.000	ایستگاه قطار شهری
راه آهن تهران	1.740.000	ایستگاه قطار مسافری- باری

توضیحات:

-        جهت محاسبه سرانه کاربری ایستگاه قطار شهری (مترو) وسعت مترو امام – تهران مبنا قرار گرفته است.

-         جهت محاسبه سرانه کاربری ایستگاه قطار مسافری(بین شهری) و هایپرلوپ وسعت ترمینال گرند سنترال نیویورک و ایستگاه راه آهن مونیخ (بعنوان بزرگترین ترمینال های قطار مسافری جهان) مبنا قرار گرفته است.

-        جهت محاسبه سرانه کاربری ایستگاه قطار باری (محموله های فوری) ، ایستگاهی در داخل شهر و با مساحت 1.000.000 متر مربع مبنا قرار گرفته است.

-        جهت محاسبه سرانه کاربری ایستگاه قطار باری، وسعت ایستگاه قطار تهران مبنا قرار گرفته است.

با عنایت به موارد فوق، چنانچه جمعیت ابرشهر تجاری (پایتخت تجاری کشور) در افق نهایی پنج میلیون نفر (5.000.000 نفر) در نظر گرفته شود، سرانه کاربری ایستگاه قطار (شهری و بین شهری) و هایپرلوپ طبق جدول زیر محاسبه و مبنای برآوردهای آتی قرار می گیرد:

موقعیت	کاربری	شرح کاربری	سرانه (متر مربع)
شهر	حمل و نقل - بازرگانی	ایستگاه قطار شهری (مترو)	0.70
شهر	حمل و نقل - بازرگانی	ترمینال قطار مسافری و هایپرلوپ	0.30
شهر	حمل و نقل - بازرگانی	ترمینال قطار باری (محموله های فوری)	0.20
حومه شهر	حمل و نقل - بازرگانی	ترمینال قطار باری	0.50
		جمع سرانه کاربری (متر مربع)	1.7

نکته مهم در تخمین سرانه کاربری ترمینال قطار باری:

با توجه به قرارگیری پایانه قطار باری در حومه شهر، کاربری مربوطه در این محل پیش بینی و لحاظ میگردد و مشمول کاربریهای شهری نمی باشد.

سرانه کاربری حمل و نقل و بازرگانی - پایانه مسافری (شهری و بین شهری):

با فرض نیاز به ایجاد دو پایانه مسافری شهری به وسعت هرکدام 10 هکتار و یک پایانه مسافری بین شهری به وسعت 60 هکتار (در کلاس Preston Bus Station ، دارای کاربریهای مورد نیاز شامل پارکینگ خودرو، اماکن خدماتی، بهداشتی، تجاری و اداری، سالن انتظار، استراحتگاه، امور رفاهی مسافرین و رانندگان و همچنین لحاظ فضاهای مورد نیاز جهت نگهداری و تعمیرات اتوبوس و مینی بوس ها بعلاوه ایستگاه های حمل و نقل عمومی) به ازای هر یک میلیون نفر جمعیت شهر، چنانچه جمعیت ابرشهر تجاری (پایتخت تجاری کشور) در افق نهایی پنج میلیون نفر (5.000.000 نفر) در نظر گرفته شود، سرانه کاربری پایانه مسافری طبق جدول زیر محاسبه و مبنای برآوردهای آتی قرار می گیرد:

موقعیت	کاربری	شرح کاربری	سرانه (متر مربع)
شهر	حمل و نقل - بازرگانی	پایانه مسافری (درون شهری، برون شهری)	0.80
		جمع سرانه کاربری (متر مربع)	0.8

سرانه کاربری حمل و نقل و بازرگانی - پایانه باربری (شهری و بین شهری):

چنانچه جمعیت ابرشهر تجاری (پایتخت تجاری کشور) در افق نهایی پنج میلیون نفر (5.000.000 نفر) در نظر گرفته شود و احداث یک پایانه باربری به وسعت 200 هکتار به ازای هر یک میلیون نفر جمعیت مفروض باشد، سرانه کاربری پایانه باربری طبق جدول زیر محاسبه و مبنای برآوردهای آتی قرار می گیرد:

موقعیت	کاربری	شرح کاربری	سرانه (متر مربع)
حومه شهر	حمل و نقل - بازرگانی	پایانه باربری (درون شهری، برون شهری)	2.00
		جمع سرانه کاربری (متر مربع)	2.0

نکته مهم در تخمین سرانه کاربری پایانه باربری:

با توجه به قرارگیری پایانه باربری در حومه شهر، کاربری مربوطه در این محل پیش بینی و لحاظ میگردد و مشمول کاربریهای شهری نمی باشد.

سرانه کاربری حمل و نقل و بازرگانی :  بازرگانی

کاربری بازرگانی کلان شهر تجاری پیشنهادی مشتمل بر سه بخش است:

بخش اول فضاهای مورد نیاز جهت ایجاد انبار کالا و سردخانه مواد غذایی است که در اراضی شهری ایجاد می گردد. 

در این بخش فضاهای لازم جهت استقرار تاسیسات و تجهیزات حمل و نقل هوایی خودکار "پهپاد" و  حمل و نقل زمینی خودکار "روبوت" در نظر گرفته می شود و لازم است ارتباطات لازم با سایر شبکه های حمل و نقل شهری و بین شهری تامین گردد.

بخش دوم شامل فضاهایی بمانند گمرک، انبارهای عمومی، مراکز تخلیه بارگیری کالا، مناطق آزاد تجاری، مناطق ویژه اقتصادی و کاربریهای وابسته به بازرگانی و کسب و کار است که در حومه شهر واقع است. بخش بزرگی از کاربری های بازرگانی در شهر فرودگاهی و فضاهای وابسته مستقر می شوند.

و بخش سوم شامل مجموعه ها و شهرک های بزرگ تجاری بازرگانی بمانند بندر خشک، منطقه ویژه اقتصادی، اسکله و تاسیسات حمل و نقل دریایی و مجموعه های مشابه است که در خارج از حومه شهر مستقر می گردند. (این بخش از کاربری بازرگانی از موضوع بحث خارج است و در صورت امکان در سلسله یادداشت های آینده در قالب طرح های سرمایه گذاری مجزا بررسی می شود)

با عنایت به موارد فوق، اطلاعات سرانه کاربری بازرگانی بشرح جدول آتی ارائه می گردد.

موقعیت	کاربری	شرح کاربری	سرانه (متر مربع)
شهر	حمل و نقل - بازرگانی	انبار کالا، سردخانه مواد غذایی	2.50
حومه شهر	حمل و نقل - بازرگانی	منطقه آزاد تجاری، منطقه ویژه اقتصادی، مجموعه بازرگانی، شهر فرودگاهی	30.00
حومه شهر	حمل و نقل - بازرگانی	گمرک، انبار عمومی، مرکز تخلیه بارگیری کالا، منطقه آزاد تجاری، منطقه ویژه اقتصادی	24.00
خارج شهر	حمل و نقل - بازرگانی	بندر خشک، منطقه ویژه اقتصادی، اسکله و تاسیسات حمل و نقل دریایی و کاربریهای مشابه	75.00
		جمع سرانه کاربری  بازرگانی (متر مربع)	131.5

با عنایت به جمیع موارد فوق، سرانه کاربریهای حمل و نقل و بازرگانی که موقعیت وقوع آنها در شهر است طبق جدول زیر ارائه و مبنای محاسبات و برآوردهای آتی قرار می گیرد:

موقعیت	کاربری	شرح کاربری	سرانه (متر مربع)
شهر	حمل و نقل - بازرگانی	ایستگاه قطار شهری (مترو)	0.70
شهر	حمل و نقل - بازرگانی	ترمینال قطار مسافری و هایپرلوپ	0.30
شهر	حمل و نقل - بازرگانی	ترمینال قطار باری (محموله های فوری)	0.20
شهر	حمل و نقل - بازرگانی	پایانه مسافری (درون شهری، برون شهری)	0.80
شهر	حمل و نقل - بازرگانی	انبار کالا، سردخانه مواد غذایی	2.50
		جمع سرانه کاربری  حمل و نقل - بازرگانی (متر مربع)	4.5

ذکر این نکته لازم است که شالوده نظام برنامه ریزی ساختاری راهبردی شهری مبتنی بر توانایی پاسخگویی به تغییرات محیطی و تطابق با نیازهای آتی بوده، لازم است سرانه های کاربری مذکور در جداول صدرالذکر براساس نیازها و شرائط زمانی و مکانی بروزرسانی و تغییرات لازم اعمال گردد.

احداث پایتخت تجاری کشور (کلان شهر تجاری هوشمند) - تخمین سرانه کاربرهای شبکه معابر و پارکینگ

جهت سهولت محاسبه، سرانه کاربری معابر براساس 6 مقطع عرضی شامل:

1-    معابر شریانی درجه1 (آزاد راه و بزرگراه با عرض 80 متر)

2-    معابر شریانی درجه2 (بلوار اصلی با عرض 70 متر)

3-    معابر شریانی درجه2 (بلوار فرعی با عرض 48 متر)

4-    معابر توزیعی (بلوار 35 متری)

5-    معابر دسترسی (خیابان با عرض 12 متر)

6-    معابر دسترسی (کوچه با عرض 10 متر)

انجام می شود. جزئیات محاسبه سرانه های کاربری مرتبط در شکل زیر ارائه گردیده است.

در محاسبه سرانه کاربری معابر، علاوه بر مسیرهای عمومی حمل و نقل، مسیرهای اختصاصی شبکه های اتوبوسرانی سریع السیر شهری (BRT) و قطار سبک شهری(LRT) و ایستگاه های مربوطه لحاظ گردیده است.

نمونه مقطع عرضی – استقرار 2 مسیر مجزای رفت و برگشت BRT و ایستگاه مربوطه در قسمت میانه معابر

نمونه مقطع عرضی – استقرار 1 مسیر BRT و ایستگاه مربوطه در قسمت میانه معابر

نمونه مقطع عرضی – استقرار 2 مسیر مجزای رفت و برگشت BRT و ایستگاه مربوطه در قسمت میانه بلوارهای فرعی و توزیعی

نمونه مقطع عرضی – استقرار 2 مسیر مجزای رفت و برگشت LRT و ایستگاه مربوطه در قسمت میانه معابر

نمونه مقطع عرضی – استقرار 2 مسیر مجزای رفت و برگشت LRT در قسمت میانه بلوارهای فرعی و توزیعی

نمونه مقطع عرضی - بلوار 60 متری با دو مسیر BRT و ایستگاه مربوطه

نمونه مقطع عرضی - بلوار 24 متری با دو مسیر LRT و ایستگاه مربوطه

نمونه مقطع عرضی - بلوار 28 متری با دو مسیر LRT و ایستگاه مربوطه

 

در محاسبه سرانه کاربری معابر، علاوه بر مسیرهای حمل و نقل وسائل نقلیه موتوری، مسیرهای خاص پیاده روی و دوچرخه سواری نیز در نظر گرفته شده است.

نکات مهم در تخمین سرانه کاربری معابر:

-   نکته اول: مسیرهای خاص شبکه قطار شهری (مترو) بصورت سطحی و مونوپل، در فضای میانه شبکه آزادراه ها و بزرگراه ها و بلوارهای اصلی و فرعی شهری (شریانی درجه2 و توزیعی) در نظر گرفته می شود و تخصیص سرانه کاربری مجزا جهت این امر لازم نمی باشد.

در شکل زیر نمونه سطح مقطع عرضی بلوار 45 متری دارای دو مسیر مجزای BRT بهمراه ایستگاه مربوطه و همچنین ستون های شبکه مترو (بصورت مونوپل – روسطحی) مشخص گردیده است.

-       

    نکته دوم: مسیرهای خاص شبکه قطار شهری زیرزمینی(مترو) مشمول تخصیص سرانه کاربری مجزا نیست و سرانه ایستگاه های مترو شهری ضمن استفاده حداکثری از امکانات شبکه های LRT/BRT ، در قسمت سرانه کاربری ایستگاه قطار (شهری و بین شهری) در نظر گرفته می شود.

-  نکته سوم: فضاهای تخصیص شده به پارکینک های برمعبر و فضاهای سبز معابر، به ترتیب در سرانه های کاربری پارکینگ و فضای سبز  بشرح یادداشت های آتی ارائه می شود (در محاسبات مربوط به سرانه کاربری معابر لحاظ نمی گردد).

با عنایت به موارد فوق، چنانچه جمعیت ابرشهر تجاری (پایتخت تجاری کشور) در افق نهایی پنج میلیون نفر (5.000.000 نفر) در نظر گرفته شود، سرانه کاربری معابر طبق جدول زیر محاسبه و مبنای محاسبات و برآوردهای آتی قرار می گیرد:

موقعیت	کاربری	شرح کاربری	سرانه (متر مربع)
شهر	معابر	شبکه راه های شهری	35.00
شهر	معابر	دوچرخه رو	9.00
شهر	معابر	پیاده رو، پیاده راه	9.00
جمع سرانه کاربری شبکه معابر (متر مربع)			53.0

احداث ابرشهر تجاری (پایتخت تجاری کشور) - تخمین سرانه کاربری پارکینگ خودرو:

سرانه کاربری پارکینگ خودرو مشتمل بر دوبخش کاربری پارکینگ برمعبر و پارکینگ عمومی (عموماً طبقاتی) است.

جهت تامین کاربری پارکینگ بر معبر شیوه های مختلفی رایج است و براساس نیاز کاربریهای مجاور، تامین میگردد.

همچنین کاربری پارکینگ عمومی (بیشتر به شکل طبقاتی) عموماً در مناطق پر ازدحام شهر و موقعیت های خاص و با توجه به کاربریهای پیرامونی و نیاز به فضاهای پارک وسائل نقلیه لحاظ می شود.

 

تخمین سرانه پارکینگ برابر متون فوق بشرح جدول زیر ارائه می شود.

موقعیت	کاربری	شرح کاربری	سرانه (متر مربع)
شهر	پارکبنگ	پارکینگ عمومی	8.00
شهر	پارکبنگ	پارکینگ بر معبر	12.00
		جمع سرانه کاربری (متر مربع)	20.0

نکته مهم در مورد کاربری پارکینگ خودرو : 

با توجه به کاربرد روزافزون خودروهای هیبریدی و الکتریکی، لازم است در کلیه پارکینگ ها (اعم از پارکینگ بر معبر و پارکینگ طبقاتی و عمومی) تجهیزات شارژ خودرهای الکتریکی فرآهم شود.

اطلاعات بیشتر:

INSTITUTE OF URBAN TRANSPORT - INDIA

سرانه کاربری های شهری - دکتر سید محسن حبیبی - مهندس صدیقه مسائلی- سازمان ملی زمین و مسکن

تحلیلی بر رابطه سرانه کاربریهای زمین و اندازه شهر در طر حهای جامع شهرهای ایران – دکتر محمد مهدی عزیزی

بررسى و ارزیابى کاربرى اراضى مناطق هشت گانه شهر اهواز با استفاده از روش مقایسه اى و مدل ضریب مکانى - دکتر سعید ملکی - عبدالرحمن نوذری - رضا بدری

بررسی نحوه توزیع عوامل کاربری اراضی شهری در طرح‌های توسعه شهری از منظر عدالت اجتماعی، مطالعه موردی: شهر شاهین‌دژ – دکتر بختیار عزت‌پناه – دکتر نوبخت‌ سبحانی - دکتر اصغر رشیدی‌ ‌ابراهیم‌ حصاری

مقایسه استانداردهای شهری ایران با سایر کشورها

سرانه ها در شهرسازی

سرانه ها و تراکم های شهری

الزامات احداث پایتخت تجاری کشور (کلان شهر تجاری هوشمند) - زیرساخت های مسکونی و باغ ویلایی

این گروه کاربری های مشتمل بر این زیرگروه ها است :

-        

    کاربریهای مسکونی در زیرگروه های

o      خانه های تک واحدی

o      آپارتمانهای مسکونی

-  

    و کاربری مسکونی موقت (باغ ویلایی)

است.

الزامات احداث پایتخت تجاری کشور (کلان شهر تجاری هوشمند) - زیرساخت های خدمات عمومی

مراکز خدمات عمومی شامل کلیه فعالیت هایی است که به منظور ارتقاء سطح رفاه و آسایش شهروندان استقرار می یابند و لازم است زیرساختهای شهری مناسب جهت این گونه فعالیت ها تدارک گردد.

این فعالیت ها شامل:

کاربری های پارک و فضای سبز در زیرگروه های

-        فضاهای سبز معابر

-        بوستان های کودک (محل های بازی کودکان)

-        بوستان های محله ای

-        پارک های ناحیه ای

-        پارک های منطقه ای

کاربریهای فرهنگی - مذهبی در زیرگروه های

-        اماکن مذهبی

-        کتابخانه ها

-        موزه ها و گالری های هنری

-        کانون های پرورش فکری، مراکز خلاقیت، هنرسراها و مجتمع های فرهنگی هنری

کاربریهای آموزش عمومی در زیرگروه های

-        دبستان ها، دبیرستان ها و هنرستان های دولتی

-        آموزشگاه های تخصصی، آموزشگاه های فنی حرفه ای و مراکز آموزش علمی کاربردی دولتی

کاربریهای پژوهش و فناوری در زیرگروه های

-        دانشگاه ها و مراکز تحقیق و توسعه دولتی

-        مراکز رشد (انکوباتورها)

-        پارک های علم و فناوری

کاربریهای بهداشتی درمانی در زیرگروه های

-        مراکز بهداشت

-        درمانگاه ها ، بیمارستان ها و مراکز درمانی دولتی

-        مراکز فوریت های پزشکی و امداد و نجات

-        سرویس های بهداشتی

کاربریهای اداری – انتظامی در زیرگروه های

-        سازمان های دولتی، شهرداری ها و اماکن عمومی

-        پاسگاه ها و مراکز انتظامی

-        مراکز پست

کاربریهای ورزشی در زیرگروه های

-        استادیوم فوتبال

-        مجموعه های ورزشی پایه و عمومی

-        

     مجموعه های ورزشی تخصصی

کاربریهای تاسیسات و تجهیزات شهری در زیرگروه های

-        شبکه های آبرسانی و تاسیسات و اماکن وابسته

-        شبکه های برقرسانی و تاسیسات و اماکن وابسته

-        شبکه های  ICT و تاسیسات و اماکن وابسته

-        شبکه انتقال نفت و فرآورده های نفتی و تاسیسات و اماکن وابسته

-        شبکه های جمع آوری و اتقال فاضلاب شهری و تاسیسات و اماکن وابسته

-        شبکه های گازرسانی و تاسیسات و اماکن وابسته

-        مراکز آتش نشانی

-        آرامگاه ها و تاسیسات و اماکن وابسته

و سایر کاربریهای مرتبط است. 

الزامات احداث پایتخت تجاری کشور (کلان شهر تجاری هوشمند) - زیرساخت های کسب و کار

مراکز کسب و کار شریان های حیاتی کلان شهر هوشمند تجاری بوده، بخش عمده تولید ثروت و تولید ارزش افزوده را شامل است. این مراکز شامل کلیه فعالیت هایی است که به منظور کسب سود در شهر استقرار می یابند (هدف از ایجاد آنها کسب انتفاع است) و لازم است زیرساختهای شهری مناسب جهت این گونه فعالیت ها تدارک گردد.

عمده این فعالیت ها شامل کاربری های تجاری در زیرگروه های:

- واحدهای تجاری خرید روزانه

- بازارچه ها

-فروشگاه های خرید هفتگی و ماهیانه

- مجتمع های تجاری و مراکز خرید بزرگ

- واحدهای تجاری عمده فروشی

- واحدهای خدمات عمومی

- و نمایشگاه ها

کاربری های اداری بخش خصوصی در زیرگروه های:

- دفاتر اداری خصوصی

-  بانک ها و موسسات مالی اعتباری

کاربرهای تفریحی در زیرگروه های:

- دریاچه های مصنوعی، پلاژ ساحلی و تفریحات و ورزش های آبی

- پارک های موضوعی (تم پارک) 

- پارک های آبی 

- پارک های تفریحی 

- و مجموعه های تفریحی رفاهی گردشگری 

کاربریهای ورزشی بخش خصوصی در زیرگروه های

- مجموعه های ورزشی اختصاصی

-مجموعه های ورزشی خاص و تفریحی

کاربریهای گردشگری، پذیرایی در زیرگروه های:

-هتل ها و مراکز اقامتی

-سالن های غذاخوری و مراکز پذیرایی

کاربریهای آموزشی خصوصی در زیرگروه های:

-واحدهای مهد کودک و پیش دبستانی

-دبستان، دبیرستان و هنرستان های غیردولتی

-آموزشگاه های تخصصی (ملی و فرا ملی) - غیردولتی

-مراکز مهارت آموزی، مراکز علمی کاربردی – غیردولتی

کاربریهای پژوهش و فناوری در زیرگروه های: 

-دانشگاه ها و مراکز تحقیق و توسعه (ملی و فراملی) – غیردولتی

-شتابدهنده های فناوری – غیردولتی

-مرکز تحقیق و توسعه (ملی و فراملی) – غیردولتی

کاربریهای کارگاهی، صنعتی در زیرگروه های:

-کارگاه و صنایع سبک

- مجتمع ها و شهرک های صنعتی

 - صنایع مادر، صنایع سنگین و آلاینده

- صنایع معدنی

کاربریهای بهداشتی درمانی در زیرگروه های:

- بیمارستان های غیردولتی

 - درمانگاه، داروخانه، رادیولوژی و آزمایشگاه پزشکی غیردولتی

- مجتمع های پزشکی

- و گرمابه های عمومی

کاربریهای فرهنگی در زیرگروه های:

- سالن های سینما و تئاتر

 - موزه ها، هنرسرا ها، مجتمع های فرهنگی هنری و  مجتمع های سینمایی – غیردولتی 

- و شهرک سینمایی

کاربریهای خصوصی تاسیسات و تجهیزات شهری در زیرگروه های: 

 - مزارع انرژی سبز و نیروگاه های انرژی پاک و تجدید پذیر

    - نیروگاه های تولید پراکنده و نیروگاه های بزرگ مقیاس سوخت فسیلی

- مراکز تفکیک و فرآوری پسماندهای شهری 

- جایگاه های سوخت 

- کشتارگاه های صنعتی دام و طیور 

و کاربریهای کشاورزی و شیلات است.

جهت استفاده بهینه از خدمات حمل و نقل و پشتیبانی کسب و کار، برقراری سیستم های هوشمند کسب و کار و مدیریت شهری هوشمند امری بدیهی و لازم می نماید.

الزامات احداث پایتخت تجاری کشور (کلان شهر تجاری هوشمند) - زیرساخت های حمل و نقل و پشتیبانی کسب و کار

از اولین پیش نیازهای متصور جهت ایجاد کلان شهر تجاری و هوشمند ، وجود زیرساختهای بهینه، سریع و ایمن حمل و نقل و پشتیبانی کسب و کار است؛ زیرساخت هایی بمانند:

1- شبکه آزادراه ها و بزرگراه های شهری

2- فرودگاه های مدرن و کارآمد

3- ارتباطات ریلی و ایستگاه های راه آهن مناسب

4- ارتباطات جاده ای با بنادر بزرگ و شهرهای پرجمعیت و مرزهای رسمی کشور

5- پارکینگ های هوشمند

6- و تاسیسات انبارداری و تجهیزات تخلیه و بارگیری کالا.

همچنین جهت ایجاد مزیت رقابتی و شکل گیری شبکه حمل و نقل ترکیبی، لازم است ضمن برقراری ارتباطات مناسب بین کلیه سیستم های حمل و نقل جاده ای و ریلی و هوایی، زیرساخت های صدرالذکر به سیستم های:

1- حمل و نقل سریع السیر بین شهری "هایپرلوپ" 

2- حمل و نقل هوایی خودکار "پهپاد" 

3- حمل و نقل شهری خودکار"روبوت ها"

مرتبط گردد و از طرفی به سیستم های حمل و نقل شهری متعارف بمانند شبکه قطار شهری (مترو) و مونوریل، شبکه قطار سبک شهری(LRT) و شبکه اتوبوسرانی BRT شهری متصل شود.

جهت یکپارچه سازی سیستم های سنتی و مدرن حمل و نقل شهری و بین شهری و برقراری سیستم تردد بهینه، ایجاد زیرساخت ها و تسهیلات جابجایی هوشمند در این کلان شهر تجاری، امری بدیهی و لازم می نماید.

احداث پایتخت تجاری کشور (کلان شهر تجاری هوشمند) - مقدمه

 فرض کنیم با سرمایه گذاری جهت احداث کلان شهری تجاری و هوشمند (بعنوان پایتخت تجاری کشور ) در منطقه ای فاقد هر گونه زیرساخت موافقت گردیده است.

جهت این کلان شهر هوشمند تجاری خصوصیاتی بمانند زیر متصور است:

- کلان شهری برتر و متفاوت از سایر کلان شهرهای کشور

- کلان شهری هوشمند و پایدار

- کلان شهری تجاری و گردشگری

- کلان شهری دارای مزیت های رقابتی متعدد در سطح ملی و منطقه ای

- کلان شهری در طراز کلان شهرهای برتر دنیا

- و کلان شهری مدرن و توسعه یافته توسط بخش خصوصی

 

الزامات کلان شهر تجاری هوشمند:

موسسه مطالعات و پژوهشهای بازرگانی زیرساخت های تجاری را مشتمل بر 96 زیرساخت (که در 16 محور و 3 طبقه بشرح ذیل دسته بندی شده است) معرفی نموده است:

زیر ساخت های فیزیکی (زیرساخت های سخت افزاری) شامل:

-        زیرساخت های ذخیره سازی

1.     انبارها

2.     سیلوها

3.     سردخانه ها

 

-        زیرساخت های جابجایی

1.     گمرک

2.     بنادر

3.     فرودگاه ها

4.     پایانه های جابجایی کالا / بار اندازها

5.     بنادر خشک

6.     هاب های تجاری

7.     شهرهای لجستیکی

8.     مراکز لجستیکی حاشیه شهرها

 

-        زیرساخت های توزیعی

1.     فروشگاه های زنجیره ای

2.     نمایشگاه های عرضه مستقیم کالا

3.     بازار های روز

4.     بازارچه ها و مجتمع های صنفی

5.     شهرکهای صنفی

6.     واحدهای صنفی

7.     شرکتهای عمده پخش

8.     میادین میوه و تره بار اصلی شهرها

9.     کشتارگاه های صنعتی دام و طیور

10.  مراکز درجه بندی و بسته بندی کالا (سورتینگ)

 

-        زیرساخت های حمل و نقل

1.     جاده (اعم از جاده ترانزیتی، آزادراه، اتوبان بین شهری، جاده های اصلی، جاده های فرعی)

2.     راه آهن (بین شهری، درون شهری)

3.     خطوط هوایی

4.     خطوط لوله

5.     مسیرهای آبی

6.     ناوگان حمل و نقل (زمینی، دریایی، ریلی، هوایی)

-        مناطق اقتصادی – تجاری

1.     بازارچه های مرزی

2.     پایانه های صادراتی

3.     نمایشگاه های بین المللی

4.     مراکز تجاری خارج از کشور

5.     مناطق آزاد تجاری

6.     مناطق ویژه اقتصادی

 

زیرساخت های غیرفیزیکی (نرم افزاری) شامل:

-        پیوند های تجاری

1.     توافق نامه ها و قرارداد ها (بین المللی، منطقه ای، چند جانبه ...)

2.     مبادلات (صادرات، واردات)

3.     رایزنان (بازرگانی، تجاری، اقتصادی ...)

4.     هیئت های تجاری

5.     شرکای تجاری

 

-        زیرساخت های مالی

1.     بانک ها و موسسات مالی – اعتباری

2.     بازار سرمایه (بورس و فرا بورس)

3.     بیمه و صندوق های ضمانت

4.     لیزینگ

5.     صندوق های سرمایه گذاری و مالی

 

-        زیرساخت های حقوقی

1.     قوانین و مقررات تجاری

2.     قوانین و مقررات مالی و پولی

3.     قوانین و مقررات بانکی

4.     قوانین و مقررات بیمه

5.     قوانین و مقررات گمرکی

6.     قوانین و مقررات بازرگانی

7.     قوانین و مقررات صنفی

8.     حقوق مالکیت

9.     برند سازی و استاندارد سازی

10.  قوانین و مقررات مربوط به هریک از زیرساخت های فیزیکی

 

-        بنگاه ها و نهاد ها

1.     نهاد های دولتی

2.     دانشگاه ها

3.     اتاق ها (بازرگانی، صنایع و معادن، تعاون ...)

4.     اصناف و تشکل ها

5.     شرکت های ارائه خدمات لجستیکی  (5PL , 4PL , 3PL)

6.     خوشه های صادراتی

 

-        زیرساخت های فناوری

1.     دولت الکترونیک

2.     تجارت الکترونیک

3.     بانکداری الکترونیک

4.     نقطه تجاری

5.     پنجره واحد تجاری

6.     سرویس دهندگان خدمات تجارت الکترونیک

 

زیرساخت های ظرفیتی شامل:

-        زیرساخت های کشاورزی

1.     زمین های کشاورزی

2.     سدهای کشاورزی

3.     ماشین آلات کشاورزی

4.     سیستم های آبیاری

5.     شرکت های خدمات کشاورزی

 

-        زیرساخت های صنعتی

1.     شهرک های صنعتی

2.     پارک های فناوری

3.     مجتمع های صنعتی

4.     بنگاه های بزرگ تولید

5.     بنگاه های کوچک و متوسط (SME)

 

-        زیرساخت های ارتباطات

1.     خطوط تلفن ثابت و همراه

2.     خطوط اینترنت (معمولی و پرسرعت)

3.     فیبر نوری

4.     ایستگاه های مخابراتی

5.     ایستگاه های ماهواره ای

6.     ایستگاه های رادیویی، تلویزیونی

7.     ایستگاه های شبکه موبایل

 

-        زیرساخت های انرژی

1.     نیروگاه های سبز (انرژی های پاک و تجدید پذیر)

2.     نیروگاه های آبی

3.     نیروگاه های سوخت فسیلی

4.     نیروگاه های هسته ای

5.     پالایشگاه ها

6.     حوزه های نفتی

 

-        زیرساخت های طبیعی

1.     معادن

2.     رودخانه ها

3.     جنگلها

4.     دریاها و آبهای آزاد

5.     دریاچه ها

 

-        زیرساخت های خدماتی

1.     امکانات اقامتی و سکونتی تجاری

2.     امکانات تفریحی

3.     بیمارستان ها و مراکز درمانی

4.     امکانات توریستی و گردشگری

 

همچنین موسسه Smart Cities Index  شاخص هایی را جهت شهرهای هوشمند معرفی نموده است که برخی از آنها به شرح زیر است:

-       ساختمان هوشمند

-       مدیریت پسماندهای شهری هوشمند

-       حفظ محیط زیست

-       دیجیتالی شدن تمامی امور دولت و کارهای اداری

-       دسترسی کامل، راحت و همگانی به اینترنت ۴G LTE

-       فراوانی دسترسی به هات اسپات اینترنت Wi-Fi

-       استفاده همه‌گیر از گوشی‌های هوشمند و دستگاه‌های الکترونیکی

-       سرویس به اشتراک گذاری خودرو و تاکسی آنلاین

-       هوشمند شدن سیستم ترافیک

-       آموزش و مشارکت شهروندان

-       پارکینگ هوشمند

-       انرژی پاک

-       توسعه ناوگان حمل و نقل عمومی برقی و الکتریکی

-       سرعت بالای اینترنت

-       و حمل و نقل عمومی هوشمند.

 

---

اطلاعات بیشتر:

تدوین سند راهبردی توسعه زیرساختهای تجاری در کشور - موسسه مطالعات و پژوهش های بازرگانی

نسل‌های مختلف شرکت‌های لجستیکی (1PL تا 5PL )

---

محل احداث پایتخت تجاری کشور:

محل اجرای طرح می تواند از هر کدام از مناطق مستعد کشور بمانند سواحل جنوبی، مناطق مرکزی یا سواحل شمالی کشور انتخاب گردد؛ ولیکن هر کدام از این مناطق نیازهای خاص خود را طلب نموده، لازم است به شیوه بهینه تامین گردد.

شیوه برنامه ریزی:

به سبب ماهیت طرح و محیط متغییر و زمان بری احداث این ابرشهر هوشمند تجاری، روش برنامه ریزی بر مبنای "مدل برنامه ریزی ساختاری، راهبردی" فرض می گردد. 

رئوس مدل برنامه ریزی ساختاری، راهبردی شامل این موارد است:

o      تعیین ارکان جهت ساز (چشم انداز، ماموریت، ارزشها، خط مشی) و اهداف کلان

o      تعیین سیاستها و راهکارها و ابزار حصول به اهداف

o      ترسیم نقشه استخوان بندی شهر

o      تعریف نظام فعال مدیریتی

بصورت کلی، در مدل های برنامه ریزی راهبردی، از مرحله شناخت و تحلیل وضعیت موجود پروژه (یا طرح پیشنهادی) و محیط اجرای آن شروع می کنیم و سپس با استفاده از روش های بمانند الگوبرداری، استفاده از درس آموخته ها و تجارب برتر، آینده پژوهی (و آینده نگاری) ایده پردازی می کنیم و موارد سازگار و مکمل را بعنوان وضعیت مطلوب و آرمانی ترسیم می شود و با اتمام این مرحله، ارکان جهت ساز طرح و اهداف کلان آن تعیین می گردد.

در گام دوم، نقشه راه رسیدن از وضعیت موجود به وضعیت مطلوب تعیین می گردد. این گام با مشخص نمودن سیاست ها و راهکارهای لازم و تعیین معیارها و شیوه های تحقق اهداف انجام می گیرد.

در گام سوم از مرحله برنامه ریزی این ابرشهر تجاری، براساس نتایج مطالعات مراحل قبل نسبت به جانمایی کاربری های مختلف و تعیین روابط و ساختار شبکه های ارتباطی مورد نیاز اقدام می شود و خروجی این مرحله بصورت نقشه استخوان بندی شهر ارائه می گردد. خروجی این مرحله پس از طی مراحل قانونی و اعمال اصلاحات لازم و تصویب، بعنوان چارچوب توسعه این ابرشهر تجاری عمل کرده و مبنای تهیه طرحهای آماده سازی و اجرایی بعدی است.

در گام نهایی، شیوه های نظارت و بازنگری طرح و مدیریت پروژه تعیین می شود. این مرحله به سبب ارتباط مستقیم با نحوه اجرا و تحقق اهداف تعیین شده بسیار مهم بوده، لازم است تا زمان اختتام پروژه و بهره برداری از این ابرشهر تجاری مورد توجه ویژه قرار داشته باشد.

با عنایت به موارد پیش گفته، این مجموعه مطالب سعی دارد توصیفی اولیه از کلان شهر هوشمند تجاری (بعنوان پایتخت تجاری کشور) بهمراه برآورد هزینه های متصور ارائه نماید.

پرواضح است که در عمل پیچیدگی های بسیار زیادی در برنامه ریزی و احداث این کلان شهر تجاری هوشمند حاکم بوده، متاثر از عوامل متعدد داخلی و محیطی طرح است و برهمین مبنا لازم است مراحل مطالعات و برنامه ریزی و طراحی شهری توسط مجموعه ای از مشاورین صاحب صلاحیت مجرب و با مشارکت ذینفعان کلیدی پروژه انجام پذیرد.